Taksim Cumhuriyet Anıtı’nda kim kimdir?

İstanbul’un ve İstanbullu’nun Cumhuriyet’e bağlılığını göstermesi amacıyla bilhassa çevre gayri Müslim zenginleri yanlarına Türk iş adamlarını da alarak mevcut statülerini korumak ve yeni rejime sahip çıkmak adına Taksim’e Kurtuluş Savaşı’nı ve Cumhuriyet’i simgeleyen bir anıt yapmak üzere bağış kampanyası açtılar. Zamanla buna halk da dahil oldu. Anıt 2,5 yıl süren inşasının sonunda 1928 yılında açıldı. Tasarımı İtalyan heykeltıraş Pietro Canonica tarafından yapılan anıtın mermerlerinden kullanılan madene kadar hepsi özenle seçilmişti.
Dikilen anıt sayesinde Taksim kavşağı meydan hüviyetine kavuştu. Çevre düzenlemesi ve anıt kaidesi İtalyan mimar Guilio Mongeri tarafından yapıldı. Meydan düzenlemesi daire formunda idi. Anıt bu dairenin merkezinde yer aldı.
Mongeri anıtın kaidesini adeta bir bina gibi düşündü. Altında heykelleri barındıran ve dört cephesinde sivri kemerler bulunan bir anıt inşa etti. Bu sivri kemerlerle oryantalist ve geleneksel Türk mimarisine gönderme yapmış oluyordu. Kaidenin iki yan cephesine birer havuz ve çeşme yaptı ise de buradan hiçbir zaman su akmadı. İnşaatta pembe renkli Suza ve yeşil renkli Trantino İtalyan menşeli mermerler kullandı. Dört cepheli kaidenin kuzey yüzünde Kurtuluş Savaşı, güney yüzünde Cumhuriyet Türkiye’si canlandırılmıştır. İki yan cephede sancağı dalgalandıran Türk askeri vardır. Kurtuluş Savaşı’nı canlandıran cephede, başında kalpağı ile savaş giysili askeri üniforması içinde Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın Kocatepe’deki pozu canlandırılmıştır. Yanında piyadesi ile süvarisi ile topçusu ile kahraman askerleri yer alıyor. Bir de savaşın lojistik destekçisi fedakâr Türk kadını yere bağdaş kurmuş savaşı izliyor. Cumhuriyet Türkiyesi’ni canlandıran cephede, ortada modern sivil giysiler içinde Mustafa Kemal Atatürk, sağ yanında yine sivil giysili İsmet İnönü sol yanında askerî üniforma içinde zamanın Genel Kurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak ve iki asker daha var. Bunlar sırasıyla; İsmet İnönü’nün arkasında Kızıl Ordu’nun kurucusu olarak bilinen Frunze’dir. Bu kişi, az sayıda askeriyle Ekim Devrimi’ne yaptığı katkısı ile bilinir. Lenin’in özel talimatıyla, olağanüstü elçi sıfatıyla 13 Aralık 1921′de Ankara’ya geldi. Onuruna düzenlenen mitingde yaptığı konuşma büyük etki yarattı. Millet Meclisi’nde konuşma yaptı. Frunze, Mustafa Kemal’le yakın ilişki kurdu. Fevzi Çakmak’ın arkasındaki ise Sovyet Orduları Başkomutanı Voroşilov’dur. Ulusal kurtuluş savaşının sürdüğü yıllarda askeri bilgisiyle savaşın taktik ve stratejisine katkıda bulunması amacıyla Ankara’ya gönderilmişi. Cumhuriyetimizin 10. yıl kutlamalarına da katılan Voroşilov II. Dünya Savaşı’nda Mareşal unvanını almıştır.
Gerek Kurtuluş Savaşı gerekse Cumhuriyet’in kuruluşunda “Bolşevikler”in maddi ve manevi desteğine bir nebze teşekkür etmek için o iki generalin heykeli oraya konmuştu.
Adı geçen maddi desteklerden bazıları; 1921’de imzalanan sözleşme çerçevesinde taarruz öncesi Türkiye’ye 39 bin adet tüfek, 327 adet makineli tüfek, 54 top, 63 milyon tüfek mermisi, 147 bin top mermisi, giysiler vs getirilmiştir. Bunun dışında Rus Beyaz ordusunun 1918’de doğu sınırlarda bıraktığı tüm askeri mühimmat da Türkiye’ye getirilmiştir. Ayrıca yine aynı yıllarda iki savaş gemisi “Jutkiy” (Korkunç) ile “Jivoy” (Canlı) Türkiye’ye hibe edilmiştir.
Bu askeri üniformalı figürlerin arkasında kadın – erkek, köylü – kentli, asker – memur – işçi – çiftçi olmak üzere halktan da 8 figür yer almaktadır.