En eski aşk şiiri

İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nin Eski Şark Eserleri kısmında 2461 no.lu çiviyazılı bir tablet bulunmaktadır. Bu tablet Sümerlere ait dünyanın bilinen en eski aşk şiiri veya şarkı sözüdür. Fotoğrafta da görüleceği üzere çok az bir kısmı kırık ve iyi korunmuş bir vaziyettedir. Bu tableti müzenin arşivlerinde bulup, tasnifleyen ve kopyalayarak Samuel Noah Kramer ile birlikte çevirisini yapan o zaman ilgili bölümün şefi olan kıymetli hocamız Muazzez İlmiye Çığ hanımdır.
Tabletin içeriğine gelince, bir kral ve seçilmiş geliniyle ilgilidir. Kadim ayinlerin en kutsalı olan “kutsal evlilik (hieros gamos)” ayini sırasında söylenmek üzere yazılmıştır. Sümer inancına göre toprakları verimli, dölyatağını doğurgan kılmak için hükümdarın yılda bir kez, aşk ve doğurganlık tanrıçası İnanna’nın rahibelerinden biriyle evlenmesi kutsal göreviydi. Çok eskilere dayanan bu tören yılın ilk günü yapılıyordu. Müzikli, danslı şölen ve şenliklerin öncesinde yer alırdı. Bu kısa bilgilendirmeden sonra şiirimiz ve aynı zamanda şarkımız şöyledir:
Damadım, canımın içi,
Gönül açar güzelliğin, bal gibi tatlı,
Aslan, canımın içi,
Hoştur güzelliğin, bal gibi tatlı.

Beni esir ettin, titreyerek önünde durayım,
Damat, yatak odasına götür beni,
Beni esir ettin, titreyerek önünde durayım,
Aslan, yatak odasına götür beni.

Güvey, seni okşayayım,
Sevdalı okşayışların baldan daha tatlıdır,
Balla dolu odada,
Gönül açan güzelliğinin tadını çıkaralım,
Aslan, okşayayım seni,
Sevdalı okşayışların baldan daha tatlıdır.

Damat, benden zevkini aldın,
Söyle anama, sana tatlılar verecek,
Babam sana armağanlar verecek,
Ruhun, bilirim ruhunun nerede neşelendiğini,

Damat, şafağa değin uyu evimizde,
Yüreğin, bilirim yüreğinin nerede sevindiğini,
Aslan, şafağa değin uyu evimizde.

Sen, beni sevdiğin için,
Yalvarırım okşayışlarını ver bana,
Yüce tanrım, yüce koruyucum,
Enlil’in yüreğini sevindiren Şu-sin’im,
Yalvarırım okşayışlarını ver bana.

Senin bal gibi tatlı yerin, yalvarırım elini onun üstüne koy,
Elimi gişban-giysisi gibi onun üstüne koy,
Elimi gişban-sikin-giysisi gibi onun üstüne kapa.

Bu İnanna’nın bir balbale-şarkısıdır.

Yukarıda aktardığımız şiir aynı zamanda şarkı tanrıça İnanna ile çoban Dumuzi’nin aşklarını, evliliklerini, ihaneti anlatan tabletlerden alınmıştır. Aslında tabletler mecazi anlam verilerek erotik şekilde yazılmış hikâyelerdir
Milattan önce 2300 – 2500 yılları arası güzelliği ile nam yapmış Sümerli bir rahibe olan Enlil o dönemin kralı olan Su-Sin’e âşık olmuştur. Bir bayram şenliğinde rastlantı sonucu kralın onu fark etmesi ve güzelliğinden etkilenmesi ile yıldırım aşkına tutulup evlenmişlerdir. Bu sevincini ve ona olan aşkını ölümsüzleştirmek için ona bir şiir yazar. Şiir o kadar beğenildi ve sevildi ki, dönemin sanatçıları şiiri besteleyerek şarkı haline getirdiler. Bu şarkıyı nesiller boyu âşıklar sevdiklerine söylendi.
Sümerce çivi yazılı tablet, 1889 yılında Bağdat’ın 150 kilometre uzağındaki Sümer kenti Nippur’da bulundu.
Cup your hand over it like a gishban-skin-garment.
Hep denir ki ünlü şairler erkektir öle olabilir ama ilk şair bir kadındır.
Şu da bir gerçektir ki her ne kadar erotik gibi görünse de şair şiiri öyle dizayn etmiştir ki orada ki bakış açısının bir bağlılık bir sevgi ifadesi olduğunu düşünüyorsunuz olayı cinsellikle örtüştürmek sadece art niyete kalıyor.
Şiiri İngilizceye çeviren ’’ Samuel Noah Kramer’’ demiştik. Aşağıda İngilizce tercümesi:
Bridegroom, dear to my heart,
Goodly is your beauty, honeysweet,
Lion, dear to my heart,
Goodly is your beauty, honeysweet.
You have captivated me,
Let me stand tremblingly before you.
Bridegroom, I would be taken by you to the bedchamber,
You have captivated me,
Let me stand tremblingly before you.
Lion, I would be taken by you to the bedchamber.
Bridegroom, let me caress you,
My precious caress is more savory than honey,
In the bedchamber, honey-filled,
Let me enjoy your goodly beauty,
Lion, let me caress you,
My precious caress is more savory than honey.
Bridegroom, you have taken your pleasure of me,
Tell my mother, she will give you delicacies,
My father, he will give you gifts.
Your spirit, I know where to cheer your spirit,
Bridegroom, sleep in our house until dawn,
Your heart, I know where to gladden your heart,
Lion, sleep in our house until dawn.
You, because you love me,
Give me pray of your caresses,
My lord god, my lord protector,
My Shu-Sin, who gladdens Enlil’s heart,
Give my pray of your caresses.
Your place goodly as honey, pray lay your hand on it,
Bring your hand over like a gishban-garment,